Республиканская акция

«Одна страна – одна книга» 2025 года

Акция «Бір ел – бір кітап = Одна страна – одна книга» инициирована Национальной академической библиотекой в 2007 году и проводится ежегодно при поддержке Министерства культуры РК и Библиотечной ассоциации РК. Цель акции: популяризация литературного наследия народов Казахстана, приобщение широких слоев населения, в особенности молодежи к чтению книг, повышение интереса к отечественной литературе и казахскому языку.

В 2025 году для массового чтения рекомендованы произведения казахского писателя, поэта, литературного критика, абаеведа Такена АЛИМКУЛОВА (1918-1987) (в жанре «ПРОЗА») и всенародно любимого поэта, прозаика, переводчика, автора слов Государственного гимна Казахстана Жумекена НАЖИМЕДЕНОВА (1935-1983) (в жанре «ПОЭЗИЯ»), которому в этом году исполняется 90 лет.

Жумекен НАЖИМЕДЕНОВ

Биографическая справка. Родился 28 ноября 1935 года в ауле Кошалак Курмангазинского района Атырауской области Казахстана. Воспитывался дедом, который формировал любовь к литературе, рассказывал о прославленных предках Жумекена – Картпенбете-жырау и его сестре Косуан, матери М. Отемисова. Получил музыкальное образование в Казахской консерватории им. Курмангазы (г. Алматы). В 1955-56 гг. работал на шахте № 33/34 в Караганде. Позже работал в издательстве газеты «Лениншіл жас», книжных издательствах «Жазушы», «Мектеп», при Союзе писателей Казахстана.

Творчество. Автор произведений и сборников: «Балауса» («Нива», поэт.сборник, 1961), «Жоқ, ұмытуға болмайды!» («Нет, нельзя забывать», поэт.сборник, 1965), «Күй кітабы» («Книга мелодий», 1967), «Весенние ветры» (поэт.сборник, перевод на рус.яз., 1969),  «Ақ шағыл» («Белые пески», роман, 1973), «Кішкентай» («Маленький», роман, 1975), «Даңқ пен дақпырт» («Слава и молва», роман, 1978), «Мое рождение» (поэт.сборник, перевод на рус.яз., 1982), «Ұрпағым, саған айтам» – «Тебе говорю, потомок» (поэт.сборник, перевод на рус.яз., 1986, 1988), «Солнцеворот» (поэт.сборник, перевод на рус.яз., 1994), «Небо зовет» (сборник, 2005).

Всего при жизни опубликовано 10 поэтических сборников, 3 романа, несколько поэм, статей и повестей. Множество произведений опубликовано посмертно. Нажимеденов является автором 9 кюев, а также стихотворения «Менің Қазақстаным», ставшего Государственным гимном РК (2006).

Переводил на казахский язык А. Блока, А. Вознесенского, Е. Евтушенко, М. Цветаеву, Ю. Кузнецова, Н. Хикмета, Саади и др.

КНИГИ (на каз.языке)

Нәжімеденов, Ж. Үш томдық шығармалар жинағы [Мәтін]. Т. 1 : Өлеңдер мен поэмалар / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Қазығұрт, 2010. – 328 б.

Нәжімеденов, Ж. Үш томдыі шығармалар жинағы [Мәтін]. Т. 2 : Өлеңдер мен поэмалар / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Қазығұрт, 2012. – 488 б.

***

Нәжiмеденов, Ж. Екi томдық шығармалар жинағы [Мәтін]. Т. 1 : Өлеңдер / Ж. Нәжiмеденов. - Алматы : Жазушы, 2005. – 296 б. – (Қазіргі қазақ поэзиясы).

Нәжiмеденов, Ж. Екi томдық шығармалар жинағы [Мәтін]. Т. 2 : Өлеңдер / Ж. Нәжiмеденов. - Алматы : Жазушы, 2005. – 312 б.

***

Нәжімеденов, Ж. Ақ шағыл [Мәтін] : роман / Ж. Нәжімеденов ; ред. М. Құлкенов . - Алматы : Өлке, 2015. - 433 б.

Нәжімеденов, Ж. Аспан шақырады [Мәтін] : әңгімелер, хикаяттар, мақалалар / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Жазушы, 2005. - 208 б. - (Қазіргі қазақ прозасы).

Нәжімеденов, Ж. Даңқ пен дақпырт [Мәтін] : роман / Ж. Нәжімеденов . - Алматы : Өлке баспасы, 2015. - 386 б.

Нәжімеденов, Ж. Домбыра ойнау оңай ма? [Күйпарақ] = Легко ли играть на ДОМБРЕ? = Is it easy to play DOMBYRA? / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Өнер, 2013. - 160 б.

Нәжімеденов, Ж. Жаңғырық [Мәтін] : өлеңдер мен поэмалар / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Атамұра, 2003. - 280 б. - (Атамұра Кітапханасы).

Нәжімеденов, Ж. Кішкентай [Мәтін] : роман / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Өлке баспасы, 2015. - 448 б. - (Жасөспірім Кітапханасы).

Нәжімеденов, Ж. Мен - тамырмын [Мәтін] : дастандар / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Ана тілі, 2001. - 288 б. - (Атамұра Кітапханасы).

Нәжімеденов, Ж. Менің Қазақстаным [Мәтін] : өлеңдер мен дастандар / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Атамұра, 2008. - 368 б. - (Атамұра Кітапханасы).

Нәжімеденов, Ж. Өлеңдер мен поэмалар [Мәтін] / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Ан Арыс, 2010. - 288 б. - (Алтын қалам).

***

Азбанбаев, М.А. Менiң Қазақстаным - Жұмекен [Мәтін] / М. А. Азбанбаев. - Қарағанды : Арко, 2005. - 244 б.

Ахметбекұлы, А. Жұмекеннен 100 өлең [Мәтін] : әдеби сын / А. Ахметбекұлы. - Алматы : Сардар баспа үйі, 2022. - 320 б.

Жұмекен Нәжімеденов : библиографиялық көрсеткіш / құраст. С. Жұмекенқызы. - Алматы : Ценные бумаги, 2005. - 43 б.

КНИГИ (на рус.языке)

Джуанышбеков, Н.О. Жумекен Нажимеденов (1935-1983) [Текст] / Н. О. Джуанышбеков. - 2-е изд. - Алматы : Искандер, 2006. - 14 с.

СТАТЬИ (на каз.языке)

Нәжімеденов, Ж. Қазақтың күй жанрының әлем мәдениетіндегі орны [Мәтін] / Ж. Нәжімеденов // Евразийское сообщество. - 2008.-№3 (63). – Б. 102.

Нәжімеденов, Ж. Мұқағали Мақатаевтың қолжазба мұрасы хақында [Мәтін] / Ж. Нәжімеденов // Қазақ әдебиеті. - 2018. - N 31 (10-16 тамыз). - Б. 9.

Нәжімеденов, Ж. Расул өлеңдерінің аудармасы хақында [Мәтін] / Ж. Нәжімеденовв // Аңыз адам. - 2018. - N 20 (16-31 қазан). - Б. 20.

***

Ашықбаев, Е. Жұмекен ішкен шайдың шипасы [Мәтін] / Е. Ашықбаев // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 16 (24-7 сәуір). - Б. 1, 6.

Байбол, Ә. Жұмекен - Эверест [Мәтін] / Ә. Байбол // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 47/48 (27 қараша-3 желтоқсан).

Байбол, Ә. Жырың болып төгілемін [Мәтін] / Ә. Байбол // Қазақ әдебиеті. - 2018. - N 1 (1 қаңтар). - Б. 16.

Дәрібайұлы, С. "Бар айтарым: арзан атақ әперме..." [Мәтін] : (ақын Жұмекен Нәжімеденовтің рухына арналады) / С. Дәрібайұлы // Ақиқат. - 2017. - N 12 (желтоқсан). - Б. 129.

Жұмекеннің күнделігі [Мәтін] // Үш қоңыр. - 2018. - N 32 (10 тамыз). - Б. 5.

Жүсіп, Қ. "Жүрегімде бір тамшы қан болса егер..." [Мәтін] / Қ. Жүсіп // Егемен Қазақстан. - 2015. - N 228 (27 қараша). - Б. 6.

Жүсіп, Қ. Жұмекен Нәжімеденовтің ғұмырнамасы [Мәтін] / Қ. Жүсіп // Үш қоңыр. - 2021. - N 26 (2 шілде ). - Б. 2.

Жүсіп, Қ. Жұмекеннің екі дастаны хақында [Мәтін] / Қ. Жүсіп // Алтын ғасыр. - 2015. - N 48 (27 қараша). - Б. 6, 8.

Кеңшілікұлы, А. Жұмекенге оралу [Мәтін] / А. Кеңшілікұлы // Жұлдыз. - 2016. - N 8 (тамыз). - Б. 141.

Кеңшілікұлы, А. Қазақ поэзиясындағы ренессанстық тұлға [Мәтін] / А. Кеңшілікұлы // Үш қоңыр. - 2021. - N 26 (2 шілде ). - Б. 3.

Кеңшілікұлы, А. Қоңыр кездегі кездесу [Мәтін] / А. Кеңшілікұлы // Егемен Қаз-н. - 2017. - N 195 (11 қазан). - Б. 9.

Кеңшілікұлы, А. Мұқағали мен Жұмекен [Мәтін] / А. Кеңшілікұлы // Қазақ әдебиеті. - 2018. - N 5 (9-15 ақпан). - Б. 4.

Құлкенов, М. Бір Жұмекенді ашу үшін жүз Жұмекентанушы қажет [Мәтін] / М. Құлкенов // Жас Алаш. - 2015. - N 94 (26 қараша). - Б. 1, 5.

Қыдыршаев, А. Ақындық өнер тағындағы тұлға [Мәтін] / А. Қыдыршаев // Үш қоңыр. - 2021. - N 1 (8 қаңтар). - Б. 1, 3.

Мәдібай, Қ. Бір керемет дыбыс [Мәтін] / Қ. Мәдібай // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 47/48 (27 қараша-3 желтоқсан). - Б. 7.

Мәсімханұлы, Д. "Қара өлеңге өз басым өкшелі етік кигіздім!" [Мәтін] / Д. Мәсімханұлы // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 47/48 (27 қараша-3 желтоқсан). - Б. 9.

Нәжімеден, Н. Әнұранның алғашқы шумақтары Арқада жазылды [Текст] / Н. Нәжімеден // Нұр Астана. - 2012. - 7 маусым. - 7 б.

Нәжімеденкеліні, М. Аңыз ақын [Мәтін] / М. Нәжімеденкеліні // Қазақ әдебиеті. - 2016. - N 12 (11-17 наурыз). - Б. 1-5.

Нәжімеденова, С. Жұмекен Нәжімеденовтің "Бақсы" әңгімесіндегі адамгершілік концепциясы [Текст] / С. Нәжімеденова // ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы = Вестник КазНУ. Сер.филологическая. - 2009. - №3 (119). – Б. 99.

Нысаналин, А. Қошалақтағы шаңқай түс [Мәтін] / А. Нысаналин // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 47/48 (27 қараша-3 желтоқсан). - Б. 8.

Оразалин, Н. Жұмекен - жырдың жаратылысы [Мәтін] / Н. Оразалин // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 47/48 (27 қараша-3 желтоқсан). - Б. 1, 5.

Сәрсек, Ж. "Жеті бояу" табиғаты [Мәтін] / Ж. Сәрсек // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 47/48 (27 қараша-3 желтоқсан). - Б. 6.

Серікқалиев, З. Темірқазық [Мәтін] / З. Серікқалиев // Үш қоңыр. - 2021. - N 26 (2 шілде ). - Б. 2, 6.

Тұрсынбайұлы, Б. Оқушы жаратылысын көре білген... [Мәтін] : [ақын Ертай Ашықбаевпен әңгіме] // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 47/48 (27 қараша-3 желтоқсан). - Б. 7.

Шамғонов, А. Мен білетін Жұмекен [Мәтін] / А. Шамғонов // Ана тілі. - 2020. - N 48 (26 қараша). - Б. 7.

СТАТЬИ (на рус.языке)

Муханбеткалиева, Т. Мой дедушка [Текст] : [к 80-летию поэта, автора действующего гимна РК Жумекену Нажимеденову] / Т. Муханбеткалиева // Литер. - 2015. - N 222 (26 ноябрь). - С. 22.

Нажимеденова, А. Мечта его сбылась! [Текст] / А. Нажимеденова // Казахстанская правда. - 2011. - 2 декабря. - С. 21.

Электронные ресурсы:

Нәжімеденов Жұмекен Сабырұлы (1935-1983) [Электронный ресурс] : [сайт]. – Режим доступа: https://zhumeken.kz – Загл. с экрана.

Такен АЛИМКУЛОВ

Биографическая справка. Родился 22 ноября 1918 года в селе Баба-ата Созакского района Туркестанской области Казахстана в семье кочевников. С 14 лет работал в местном колхозе. В предвоенные годы недолго обучался в вечерней школе для рабочей молодежи Ащысайского рудника. С конца 40-х годов работает в редакции областной газеты «Оңтүстік Қазақстан», «Лениншіл жас», оканчивает литературный институт им. М.Горького (г. Москва). С конца 50-х годов занимает должности при Союзе писателей КазССР и СССР.

Творчество. Начал писать в послевоенные годы. Автор произведений и сборников: «Сапар» («Дорога», сб.стихов, 1950), «Абай» (исследование, 1954), «О прошлом и настоящем» (литературоведение, 1958), «Ақбоз ат» («Белый конь», роман, 1962), «Жазғы жаңбыр» («Летний дождь», стих.сборник, 1964),

«Сейтек сарыны» («Мелодия Сейтека», проз.сборник, 1966), «Туған ауыл» («В родном ауле», проз.сборник, 1968), «Боз жорға» («Иноходец», стих.сборник, 1969), «Күрең өзен» («Коричневая река», проз.сборник, 1971), «Жұмбақ жан. Абай туралы деректі хикая» (исследование, 1972, 1978), «Серый ястреб» (проз.сборник на рус.яз., 1972), «Кертолгау» (проз.сборник, 1973), «Вся жизнь впереди» (проз.сборник на рус.яз., 1974), «Тұлпар тағдыры» («Судьба скакунов», роман, 1975), «Шежірелі сахара» («Степь заговорила», проз.сборник, 1976), «Музыкальная душа» (проз.сборник, 1977), «Қаратау өрнектері» («Узоры Каратау», стих.сборник, 1980), «Көкек айы» («Месяц апрель», проз.сборник, 1982), «Сокровенная мелодия» (стих.сборник, 1984).

Переводил на казахский язык А. Пушкина, М. Лермонтова, В. Маяковского, А. Сент-Экзюпери, Низами.

КНИГИ (на каз.языке)

Әлімқұлов, Т. Шығармалары [Мәтін]. Т. 1. / Т. Әлімқұлов. - Алматы : ҚАЗақпарат, 2013. – 380 б.

Әлімқұлов, Т. Шығармалары [Мәтін]. Т. 2. / Т. Әлімқұлов. - Алматы : ҚАЗақпарат, 2013. – 380 б.

Әлімқұлов, Т. Шығармалары [Мәтін]. Т. 3. / Т. Әлімқұлов. - Алматы : ҚАЗақпарат, 2013. – 380 б.

Әлімқұлов, Т. Шығармалары [Мәтін]. Т. 4. / Т. Әлімқұлов. - Алматы : ҚАЗақпарат, 2013. – 380 б.

Әлімқұлов, Т. Шығармалары [Мәтін]. Т. 5. / Т. Әлімқұлов. - Алматы : ҚАЗақпарат, 2013. – 380 б.

Әлімқұлов, Т. Шығармалары [Мәтін]. Т. 6. / Т. Әлімқұлов. - Алматы : ҚАЗақпарат, 2013. – 380 б.

Әлімқұлов Т. Шығармалары [Мәтін ; Текст]. Т. 7. / Т. Әлімқұлов. - Алматы : Қазақпарат, 2014. – 380 б.

Әлімқұлов Т. Шығармалары [Мәтін]. Т. 8. / Т. Әлімқұлов. - Алматы : Қазақпарат, 2014. – 380 б.

***

Әлімқұлов, Т. Ақбоз ат [Мәтін] : роман, повестер / Т. Әлімқұлов. - Алматы : Ан Арыс, 2010. - 319 б. - (Алтын қалам).

Әлімқұлов, Т. Жұмбақ жан [Мәтін] : әдеби-сын зерттеу / Т. Әлімқұлов. - Алматы : Жазушы, 1993. - 223 б.

Әлімқұлов, Т. Сейтек сарыны [Мәтін] : әңгімелер мен повестер / Т. Әлімқұлов. - Астана : Елорда, 1999. - 426 б.

Әлімқұлов, Т. Телқоныр [Мәтін] : таңдамалы әңгімелер / Т. Әлімқұлов. - Алматы : Раритет, 2003. - 920 б.

Әлімқұлов, Т. Тұлпардың тағдыры [Мәтін] : әңгімелер / Т. Әлімқұлов ; редакторы Қ. Лұқпанұлы ; құраст. А. Әлімқұлова. - Алматы : Атамұра, 2006. - 224 б.

КНИГИ (на рус.языке)

Алимкулов, Т. Белый конь [Текст] : роман и рассказы / Т. Алимкулов. - Алма-Ата : Жазушы, 1968. - 153 с.

Алимкулов, Т. Вся жизнь в переди [Текст] : повести и рассказы / Т. Алимкулов. - Алма-Ата : Жазушы, 1974. - 312 с.

Алимкулов, Т. Музыкальная душа [Текст] : роман и рассказы ; пер. с каз. / Т.Алимкулов. - Астана : Аударма, 2011. - 480 с.

Алимкулов, Т. Черногривая волчица [Текст] : рассказ / Т. Алимкулов . - Астана : Аударма, 2003. - 64 с.

СТАТЬИ

Әлімқұлов, Т. Абай мұрасы бір дәуірдің еншісінде қалмайды [Мәтін] / Т. Әлімқұлов // Аңыз адам. - 2018. - N 11(1-15 маусым). - Б. 9.

***

Әбдезұлы, Қ. Қазақ әдебиетi және Төкен Әлiмқұлов шығармашылығы [Мәтін] / Қ. Әбдезұлы // Қазақст.жоғары мектебi = Высш.шк.Казахстана. - 2001. - №3. - Б. 123.

Әлімжан, Е. Теріскейдің тұңғиық тұмасы [Мәтін] / Е. Әлімжан // Қазақ әдебиеті. - 2019. - N 5 (1-7 ақпан). - Б. 4-5.

Әлімұлы, А. Әуезов Тәкеннің орыс тілін жақсы білетініне тәнті болған [Мәтін] / А. Әлімұлы // Аңыз адам. - 2015. - N 23 (желтоқсан). - Б. 36.

Байғұт, М. "Жалпыдан жырылған жалқы" [Мәтін] / М. Байғұт // Қазақ әдебиеті. - 2018. - N 42 (26 қазан - 1 қараша). - Б. 10.

Батыр, Н. Жұмақ жан [Мәтін] / Н. Батыр // Қазақ әдебиеті. - 2018. - N 2 (19 қаңтар). - Б. 8.

Кәрібаева, Б. Тәкен [Мәтін] / Б. Кәрібаева // Қазақ әдебиеті. – 2013. – 23 тамыз. – 5 б.

Қапалбекұлы, Н. Тәлімі мол қаламгер [Мәтін] / Н. Қапалбекұлы // Ана тілі. - 2013. - № 23.

Нүсіп, А. Сыбызғы сарынды қалам [Мәтін] / А. Нүсіп // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 47/48 (27 қараша-3 желтоқсан). - Б. 1,5.

Нысаналин, А. Жүрек жолы [Мәтін] / А. Нысаналин // Ана тілі. - 2018. - N 44 (25-31 қазан). - Б. 7.

Нысаналин, А. Тәкен Әлімқұлов - төл әдебиетіміздің жауынгерлерінің бірі [Мәтін] / А. Нысаналин // Аңыз адам. - 2015. - N 23 (желтоқсан). - Б. 32-33.

Олжабай, С. Классик [Мәтін] / С. Олжабай // Қазақ әдебиеті. - 2018. - N 20 (1-7 маусым). - Б. 21.

Раушанов, Е. Тәкен Әлімқұлов - арда өнердің асыл тұлғасы [Мәтін] / Е. Раушанов // Аңыз адам. - 2015. - N 23 (желтоқсан). - Б. 38.

Сахабат, С. Әлімқұлов әлемі [Мәтін] / С. Сахабат // Ақиқат. - 2017. - N 2 (ақпан). - Б. 78.

Тәкен Әлімқұловтың түпнұсқа жыр-дәптері [Мәтін] // Қазақ әдебиеті. - 2018. - N 42 (26 қазан - 1 қараша). - Б. 12.

Темірғалина, С. Тәкен Әлімқұлов. "Қараой" [Мәтін] / С. Темірғалина // Қазақ және әлем әдебиеті = Казахская и мировая литература. - 2014. - N 6. - б. 9-11.

Шаймерден, С. Өмірден өзін іздеумен өткен жан [Мәтін] / С. Шаймерден // Аңыз адам. - 2019. - N 7 (1-15 сәуір). - Б. 7.

Шаштайұлы, Ж. Тәкенге оралу [Мәтін] / Ж. Шаштайұлы // Егемен Қазақстан. - 2018. - N 36 (21 ақпан). - Б. 10.